واژه : ارزش جایگزینی
معادل :Replacement Value
تعریف : ارزش اقلام مورد بیمه با احتساب هزینه حمل، حقوق و عوارض گمرکی و هزینه نصب در صورت وجود

واژه : استثنائات
تعریف : وقایعی که مشمول بیمه نمی شود یا از تعهد بیمه گر ( شرکت بیمه ) خارج اند در اصطلاح بیمه ، خطرات اضافی بیمه ای نامیده می شوند. برخی از این خطرات ( در صورتیکه درقلمرو قانونی باشند ) بنا به درخواست بیمه گذار و با پرداخت بهای نسبتأ بالاتر از پوشش ها بیمه ای فروخته می شود، که در این گونه موارد تایید ستاد الزامی است
واژه : اصل جانشینی
معادل :Subrogation
تعریف :در مواقعی که در حادثه‌ای مسئول ایجاد خسارت مشخص باشد زیان دیده حق دارد که خسارت خود را از مسئول حادثه مطالبه نماید. در صورت جبران خسارت توسط بیمه‌گر بدیهی است به موجب اصل غرامت بیمه‌گذار نمی‌تواند از مسئول ایجاد حادثه نیز خسارت دریافت کند در غیر اینصورت موجب نفع و استفاده وی می‌شود. به این جهت در قراردادهای بیمه اشیاء و درمان قید می‌شود در مواردی که حادثه مسئول مشخصی دارد، خسارت توسط بیمه‌گر جبران شود و سپس بیمه‌گر از حقی که بیمه‌گذار در مقابل مسئول حادثه دارد استفاده نماید، بنابراین با پرداخت خسارت توسط بیمه‌گر، حقوق بیمه‌گذار درمقابل مسئول خسارت به بیمه‌گر واگذار می‌گردد و بیمه‌گر می‌تواند اقدامات لازم را جهت وصول مبلغ خسارت از مسئول حادثه به عمل آورد. قلمرو اجرای اصل جانشینی در بیمه‌های اشیاء و درمان است. بنابراین اصل جانشینی در بیمه‌های عمر، حادثه جسمانی و مسئولیت کاربرد ندارد
واژه : الحاقی
معادل :Endorsement
تعریف :الحاقی ورقه‌ای است که بعد از صدور بیمه نامه ممکن است توسط بیمه‌گر صادر گردد چنانچه بعد از صدور بیمه‌نامه بیمه‌گذار درخواست تغییراتی در بیمه‌نامه بنماید این تغییرات توسط اوراق الحاقی انجام می‌گیرد صدور الحاقی بجز مواردی که طبق شرایط بیمه‌ نامه برای بیمه‌گر پیش‌بینی شده بدون موافقت کتبی بیمه‌گذار انجام نمی‌شود مگر در مندرجات بیمه‌ نامه اشتباهی رخ داده باشد که بیمه‌گر شخصاً نسبت به تصحیح آن با صدور الحاقی اقدام خواهد نمود
واژه : اموال مجاور
معادل :Existing Property
تعریف : اموال متعلق یا در اختیار کارفرما و یا سایر پیمانکاران که در مجاورت پروژه قرار داشته و تحت پیمان پروژه مورد بیمه نمی باشد ولی از آنجائیکه کارفرما احتمال خسارت وارد به آن را در هنگام اجرای پروژه می دهد، آنها را نیز تحت پوشش بیمه قرار می دهد
واژه :بازخرید سرمایه
معادل :Capital repurchase
تعریف :بازخرید بیمه نامه عمر در هر زمانی برای بیمه گذار یا ذینفعان (در صورت فوت بیمه گذار) امکان پذیر است. با این‌کار ارزش بازخرید سرمایه وی محاسبه شده و پس از ابطال بیمه‌نامه، به وی پرداخت می‌شود. بازخرید بیمه‌نامه عمر و پس‌انداز در صورتی برای بیمه گذار یا ذینفعان (در صورت فوت بیمه گذار) با سود همراه است که حداقل بیش از نیمی از اقساط خود را پرداخت کرده باشد
واژه :برداشت ضایعات
معادل :Clearance of Debris
تعریف :مبلغی که برای پاکسازی محل کارگاه پروژه از ضایعات ناشی از خسارت یا تخریب قسمتهای غیر قابل استفاده به سرمایه مورد بیمه اضافه می شود که معمولاً بین 2 تا 10 درصد مبلغ قرارداد می باشد
واژه :بیمه
معادل :Insurance
تعریف :عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر، در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی را بپردازد. متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه نامند
واژه :بیمه اتکایی
معادل :Reinsurance
تعریف :بیمه اتکایی پوششی است که شرکت های بیمه می توانند با خرید آن ، همدیگر را درقبال خسارت های بزرگ حمایت کنند.
عبارت است از قرارداد واگذاری که بموجب آن شرکت بیمه درصد یا قسمتی از خطرات مورد تعهد خود را بر اساس یک قرارداد اتکایی نزد یک یا چند شرکت بیمه اتکایی، بیمه کند
واژه :بیمه تمام خطر نصب
معادل :(Erection All Risks Insurance( E.A.R.I.
تعریف :بیمه ای که پروژه های در حال احداث تأسیساتی و سازه ای که ارزش اقلام مورد نصب در آنها از ارزش مصالح بیشتر میباشد از قبیل کارخانه، نیروگاه، پالایشگاه، خطوط انتقال نیرو، پتروشیمی و … را تحت پوشش قرار می دهد
واژه :بیمه تمام خطر پیمانکاران
معادل : (Contractors All Risks Insurance(C.A.R.I
تعریف : بیمه ای که پروژه های در حال احداث عمرانی و ساختمانی که ارزش مصالح در آنها از ارزش اقلام مورد نصب بیشتر میباشد از قبیل ساختمان، پل، سد، راه، تونل، پروژههای آبیاری و زه کشی و … را تحت پوشش قرار می دهد
واژه :بیمه سازه های تکمیل شده ساختمانی
معادل : (Civil Engineering Completed Risks Insurance( C.E.C.R.I
تعریف : کلیه پروژه هائی که در زمان احداث تحت پوشش بیمه CAR در دوره بهره برداری می توانند تحت پوشش بیمه سازه های تکمیل شده ساختمانی قرار گیرند.
واژه :بیمه شده
معادل :Insured
تعریف : شخصی است که احتمال تحقق خطر یا خطرات مشمول بیمه نامه برای او، موجب انعقاد بیمه نامه گردیده و مشخصات نامبرده در بیمه نامه ذکر شده است
واژه :بیمه عدم النفع ناشی از شکست ماشین آلات
معادل : ( Machinery Loss Of Profits Insurance (M.L.O.P.I
تعریف :هرگاه در اثر یکی از خطرات تحت پوشش در بیمه نامه با شکست ماشین آلات کار یا خط تولید با وقفه مواجه شود، خسارتهای ناشی از هزینه های جاری و عمومی، دستمزد کارکنان و سود ناخالص در این بیمه تحت پوشش قرار می گیرد
واژه :بیمه عمر گروهی
معادل :Group Life Insurance
تعریف :بیمه نامه ای است که همزمان تعدادی از کارکنان یا کارگران یک سازمان را تحت پوشش قرار می دهد. این نوع بیمه معمولا در گروه های کارفرمایی و کارگری رایج است و کارفرما، کارگران را به میزان چند برابر حقوق آنان ، بیمه عمر به شرط فوت می کند
واژه :بیمه نامه ساده
تعریف :قرارداد بیمه عبارت است از نوشتاری که بین بیمه‌گر و بیمه گذار با درج جزئیات پذیرش‌های دو طرف ، مانند پوشش های درخواستی بیمه گذار، استثنائات و محدودیتها، شرایط ایجاد و پرداخت خسارت و سایر جزئیات متناسب مورد پذیرش بیمه‌گر و بیمه‌گذار در آن نوشته شده است. یک قرارداد بیمه‌ای بسته به نوع گروه بیمه‌ای به واسطه تعداد مورد بیمه/ بیمه شده یا مدت زمان قرارداد، بیمه نامه ساده نامیده می شود
واژه :بیمه های مهندسی
معادل :Engineering Insurance
تعریف :بیمه هائی که پروژه های در حال احداث یا سازه ها و تأسیسات در حال بهره برداری و یا ماشین آلات و تجهیزات فنی راتحت پوشش قرار می دهد
واژه :بیمه گر
معادل :Insurer – underwrite
تعریف :بیمه گر شخصی است حقوقی که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه گذار تعهد جبران خسارت و یا پرداخت وجه معینی را در صورت وقوع حادثه به عهده می گیرد در ماده 31 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری چنین آمده است:
عملیات بیمه در ایران بوسیله شرکتهای سهامی عام ایرانی که کلیه سهام آنها با نام بوده و با رعایت قانون و طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشند انجام خواهد گرفت
واژه :بیمه گذاردر بیمه آتش سوزی
معادل :policyholder – insurer
تعریف :شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در بیمه نامه است که بیمه را خریداری نموده و متعهد پرداخت حق بیمه آن می باشد
واژه :بیمه‌نامه
معادل :Policy
تعریف :بیمه‌نامه سندی است که با توجه به قانون و مقررات بیمه و با توجه به پیشنهاد بیمه‌گذار و موافقت بیمه‌گر تنظیم شده و از طرف بیمه‌گر در اختیار بیمه‌گذار قرار می‌گیرد در بیمه‌نامه حدود وظایف و تکالیف و تعهدات طرفین تحت عناوین شرایط عمومی شرایط پیوست و شرایط خصوصی تعیین می‌گردد.
ماده سه قانون بیمه در ایران مقرر می‌دارد امور ذیل باید به طور صریح در بیمه‌نامه قید شود. تاریخ انقضای قرارداد، اسم بیمه‌گر و بیمه‌گذار، موضوع بیمه، ابتدا و انتهای بیمه، حادثه و یا عملی که عقد بیمه به مناسبت آن به عمل آمده است حق بیمه، میزان تعهد بیمه‌گر در صورت وقوع حادثه
واژه :بیمه‌گذار
معادل :Policyholder
تعریف :بیمه‌گذار شخص حقیقی یا حقوقی است که طرف تعهد بیمه‌گر است و شخصی است که با پرداخت حق بیمه جان، مال و مسئولیت خود و یا دیگری را برای مدت مشخص و معینی تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد.
ماده 5 قانون بیمه مقرر می‌دارد: بیمه‌گذار ممکن است اصیل باشد یا به یکی از عناوین قانونی نمایندگی صاحب مال یا شخص ذینفع را داشته یا مسئولیت حفظ آن را از طرف صاحب مال داشته باشد
واژه :تعدیل
معادل :Adjustment
تعریف : از آنجائیکه در پروژه های در حال احداث با مدت زمان چند ساله، ارزش کالا و خدمات در سنوات بعدی اجرای پروژه از ارزش آن در سال اول بیشتر بوده ولی مبلغ مورد بیمه در بیمه نامه ثابت می باشد، برای اینکه خسارت وارده به ارزش روز پرداخت گردد مبلغی بین10 تا30 درصد مبلغ قرارداد به عنوان تعدیل تحت پوشش بیمه نامه قرار می گیرد
واژه :تعریف عقد بیمه
تعریف :عقد عبارتست از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. در عقد بیمه رابطه حقوقی که بین بیمه‌گذار و بیمه‌گر به وجود می‌آید منشأ تعهد است. متعهد که بیمه‌گر است تعهد می‌کند که تحت شرایط معینی در صورت بروز حادثه که به تعهد بیمه‌گر تحقق می‌بخشد از بیمه شده رفع زیان کند. جز بیمه عمر، اصولاً بیمه عقدی است لازم، عقد لازم آنست که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد مشخص
واژه :تمام خطر
معادل :All Risk
تعریف :پوشش وسیع تری است که در بیمه اموال ارائه می شود و هر نوع زیان و صدمه ای راکه در بیمه نامه اولیه استثنا شده است نیز تحت پوشش قرار می دهد
واژه :حق بیمه
معادل :Premium
تعریف :حق بیمه وجهی است که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد تا در مقابل، بیمه‌گر در صورت وقوع حادثه و ایجاد خسارت زیان وارده را جبران کند و یا مبلغی به بیمه‌گذار و یا ذینفع از قرارداد یا اشخاص ثالث بپردازد حق بیمه را بهای خطر می‌نامند و مبلغ آن بستگی به شدت و ضعف احتمال وقوع دارد
واژه :خسارت
معادل :Loss
تعریف : خسارت، زیان مادی است که به علت وقوع حادثه ممکن است به مورد بیمه/بیمه شده وارد شود و به خاطر جبران این زیان است که بیمه‌گذار مال یا جان خود یا دیگران را بیمه می‌نماید
واژه :خسارت بازیافتی
تعریف :عبارت است از وجوه، اموال و حقوق مالی که در نتیجه اقدامات بیمه گران پس از پرداخت خسارت بیمه گذار به منظور اعمال حق قانونی یا قراردادی خود، به دست می آید
واژه :خسارت بدنی
معادل :Bodily injury
تعریف :عبارت است از صدمات بدنی یا جرح حاصل از حوادث رانندگی و همچنین نقص عضو، ازکارافتادگی دائم و مطلق یا نسبی یا فوت ناشی از حوادث مشمول بیمه برای اشخاص ثالث
واژه :خسارت مالی
معادل :Material damage
تعریف :عبارت است از زیان های مستقیمی که در اثر حوادث مشمول بیمه به اموال و اشیای تحت مالکیت یا تصرف قانونی اشخاص ثالث وارد می شود
واژه :خطر یا موضوع بیمه شده
معادل :Risk
تعریف :خطر به امری گفته می‌شود که در صورت وقوع آن بیمه‌گر موظف به انجام تعهد خود می‌گردد مثل آتش‌سوزی، سیل، سرقت، سقوط هواپیما، تصادف اتومبیل، فوت انسان و نظایر آن. مشخصات خطری که قابل بیمه شدن می‌باشد به شرح زیر است:
الف) محتمل‌الوقوع باشد (حتی‌الوقوع نبوده و وقوع آن غیرممکن نباشد)
ب) خارج از اراده بیمه‌گذار اتفاق افتد (عمدی نباشد)
ج) از نظر حرفه بیمه‌گری خطرات باید پراکندگی داشته و متجانس باشند در ضمن بیمه آنها به قدر کافی عرضه شود
واژه :ذی نفع( در بیمه آتش سوزی)
معادل :Beneficiary
تعریف :عبارت است از هر شخص حقیقی و حقوقی مذکور در بیمه نامه که در تمام یا قسمتی از موضوع بیمه نفع داشته باشد
واژه :ریکاوری
معادل :Recovery
تعریف :ریکاوری در لغت به معنای بازیافت- بازیافتن- مسترد نمودن و بهبود یافتن می‌باشد و در اصطلاح و مفهوم بیمه‌ای و حقوقی عبارت است از مطالبه و دریافت معادل خسارات پرداختی به بیمه‌گذار از مقصر حادثه، با توجه به اصل جانشینی شرکت بیمه می‌تواند پس از پرداخت خسارت، مبلغی را بعنوان ریکاوری از مقصر حادثه دریافت نماید. در کلیه رشته‌های بیمه‌ای مرتبط با بخش اموال در صورت وجود مقصر اصل جانشینی امکان‌پذیر می‌باشد
واژه :زیاندیده حادثه
تعریف :شخصی که خود یا اموالش از مورد بیمه دچار حادثه شده اند و شرکت بیمه بنا به تعهدی که دارد (بنا به قرارداد بیمه‌ای) مؤظف به جبران خسارت زیاندیده است
واژه :سابقه بیمه (جدید- تمدید)
تعریف : در صورت گذشت یکسال از فروش قرارداد و تمایل بیمه‌گذار به تمدید مجدد قرارداد بیمه، که در این صورت مراحل فروش قرارداد طی خواهد شد با این تفاوت که نیازی به دریافت اطلاعات اولیه از بیمه‌گزار نبوده و این اطلاعات در سامانه جامع بیمه ایران موجود می‌باشد
واژه :سرمایه بیمه
معادل :Capital sum
تعریف :وجهی است که بیمه گر متعهد میگردد در صورت تحقق خطر یا خطرات مشمول بیمه ، طبق شرایط این بیمه نامه به ذی نفع بپردازید
واژه :شخص ثالث
معادل :Third part
تعریف :هر شخصی که به سبب حوادث وسیله نقلیه، دچار زیان های جانی یا مالی می شود، ثالث تلقی می گردد. به استثنای اشخاص زیر:
– بیمه گذار، مالک یا راننده وسیله نقلیه مسئول حادثه
– کارکنان بیمه گذار مسئول حادثه در حین کار و انجام وظیفه
– همسر و پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد و اجداد تحت تکفل بیمه گذار، در صورتی که سر نشین وسیله نقلیه ای باشند که راننده یا بیمه گذار مسئول حادثه باشد
واژه :شرایط بیمه‌نامه
معادل :Policy Condition
تعریف :مجموعه شرایط بیمه‌نامه که درباره اساس قرارداد، وظایف و تعهدات طرفین قرارداد استثنائات و سایر شرایط حاصل بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار به موجب قانون و مقررات بیمه‌ای تنظیم می‌گردد، شرایط بیمه‌نامه نامیده می‌شود که دارای دو قسمت به شرح زیر است:
الف) شرایط عمومی بیمه‌نامه
شرایط عمومی بیمه‌نامه به شرایطی گفته می‌شود که کاربردی عام دارد و غالباً در متن بیمه‌نامه درج می گردد و ناظر به مقررات آمره قانون بیمه بوده و طرفین قرارداد ملزم به رعایت مفاد آن می‌باشند.
ب)‌ شرایط خصوصی بیمه‌نامه:
شرایط خصوصی بیمه‌نامه توافق‌های خاصی است که بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار مورد موافقت قرار می‌گیرد و در صورت مغایرت با شرایط عمومی بیمه‌نامه شرایط خصوصی ارجحیت دارد
واژه :شرایط خصوصی بیمه
تعریف :مجموعه شرایط منحصر به هر قرارداد بیمه‌ای را شرایط خصوصی بیمه گوییم
واژه :شرایط عمومی بیمه نامه
تعریف :مجموعه شرایط قانونی و اصول بیمه ای غیر قابل تغییر و اجرا به وقت نیاز را شرایط عمومی بیمه گوییم
واژه :شرح موضوع بیمه
تعریف :شرح آنچه به عنوان موضوع بیمه تعریف می شود
واژه :ظروف تحت فشار صنعتی
تعریف :عبارت است از دیگ بخار به مفهوم ماشین آلاتی که بر اثر فعل و انفعالات ناشی از نیروی بخار و یا سایر عوامل نیروزا ،بخار مرطوب و یا خشک را جهت استفاده در صنایع تولید می نماید و ظروفی که به منظور نگهداری مواد و یا گازهای تحت فشار، در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد
واژه :علت کم بیمه گی (در صورت کم بیمه گی)
معادل :First Loss
تعریف :سرمایه مورد بیمه واقعی با تعیین حد غرامت و یا سرمایه مورد بیمه کمتر از مقدار واقعی که در این صورت ماده 10 قانون بیمه در زمان بروز خسارت اعمال خواهد شد که در این خصوص قبلاً توضیح داده شده است.
واژه :فرانشیز
معادل :Deductible
تعریف : به مبلغی از خسارت گفته می‌شود که به عهده بیمه‌گذار بوده و بیمه‌گر نسبت به آن تعهدی ندارد
با اصطلاح فرانشیز همه بیمه گران و حتی بیمه گذاران آشنایی دارند و میدانند منظور از آن قسمتی از خسارت است که بیمه گر پرداخت نمیکند و به عهده بیمه گذار باقی میماند. فرانشیز تلفظ فرانسوی franchise است و به این کلمه در انگلیسی فرانچایز گفته میشود. ریشه این واژه لاتین است و به معنی معافیت و اغماض میباشد. در اصطلاح فنی بخشی از خسارت است که در رابطه بین بیمه گر و بیمه گذار از آن اغماض و صرفنظر میشود. با توجه به اینکه فرانشیز تقریباً در تمام انواع بیمه مطرح است به نظر میرسد بحث نسبتاً جامعی نسبت به آن خالی از فایده نباشد. در این بحث، ابتدا منظور از کلمه فرانشیز و موارد استفاده صحیح آن را بررسی میکنیم و سپس توجیه آن را مورد توجه قرار می دهیم و پس از آن اجرای فرانشیز را در سه دسته بیمه های اموال و اشخاص و مسئولیت توضیح می دهیم
1- منظور از کلمه فرانشیز
در عمل منظور از این کلمه در رابطه بین بیمه گر و بیمه گذار میزانی از خسارت است که بهرحال به عهده بیمه گذار میباشد. مثلاً اگر در یک بیمه نامه رقم تعیین شده برای فرانشیز صدهزار ریال باشد این مبلغ از خسارت قابل پرداخت کسر خواهد شد. اگر خسارت سیصد هزار ریال باشد بیمه گر دویست هزار پرداخت خواهد کرد و اگر خسارت صدهزار ریال و یا کمتر باشد پرداختی صورت نخواهد گرفت. اما این ترتیب با معنای لغوی فرانشیز مطابقت ندارد. زیرا اگر معنای فرانشیز اغماض و یا صرف نظر کردن است بایستی از خسارت تا صدهزار ریال صرفنظر شود ولی اگر خسارت بیش از این مقدار بود تماما پرداخت گردد. در مثال بالا خسارت سیصد هزار ریالی بایستی به طور کامل جبران شود. در کشور ما از ابتدا در مورد اجراء فرانشیز چنین اشتباهی صورت گرفته و در حال حاضر به صورت یک عرف مسلم درآمده است. اما اگر بخواهیم اصطلاحات را به جای خود به کار بریم روشی که ما عمل میکنیم در زبانهای انگلیسی و فرانسه معروف به deductible است که به انگلیسی دیداکتیبل و به فرانسه دودوکتیبل تلفظ میشود.
2- انواع فرانشیز
در ادامه بحث با پیروی از عرف و با مسامحه فرانشیز را برای تمام مواردی که مبلغی از خسارت کسر میشود به کار خواهیم برد. اما انواع فرانشیز به شرح زیر است:
الف) در بسیاری موارد فرانشیز رقمی معین و ثابتی است که از خسارت کسر میشود.
ب) در بعضی موارد فرانشیز درصدی از مبلغ بیمه است و هر قدر مبلغ بیمه بیشتر باشد فرانشیز به همان نسبت بالاتر خواهد بود.
ج) در مواردی دیگر فرانشیز درصدی ثابت از خسارت است. به عبارت دیگر بیمه گذار براساس درصدی معین که معمولاً کوچک است با بیمه گر در خسارت سهیم میشود.
3- توجیه فرانشیز
فرانشیز یکی از مباحث مهم در مدیریت خطر است. اصولاً نیاز به پوشش بیمه ای توجیه کننده رجوع بیمه گذار به بیمه گر است. یعنی بیمه گذار نگران ایجاد خسارتهایی است که تحمل آن از عهده او خارج باشد. بیمه گذار از خسارتهای کوچک واهمه ندارد. مثلاًاگر تصادف اتومبیل منجر به سائیدگی مختصر گلگیر و یا شکستن یک چراغ کوچک شود موجب نگرانی مالک آن نیست. او نگران حوادثی است که سبب وارد شدن خسارت چند میلیون ریالی برای خودش و همچنین طرف تصادف او شود و یا سبب بروز خسارت جانی گردد که بایستی هزینه معالجه و دیه آن را بپردازد. گاهی برای یک شخص مثلاًراننده یا پزشک یا داروساز یا صاحب رستوران وضعیتی پیش میآید که زیان دیده با مراجعه به مراجع قضایی خسارتی از او مطالبه میکند که چند برابر همه داراییهای او است. جبران اینگونه خسارتها جز از طریق بیمه و به کمک بیمه گران امکانپذیر نیست ولی اگر خسارت در حد فرانشیز باشد همه قادر به تحمل آن هستند. صرفنظر از استدلال فوق توجیهات دیگری هم برای اعمال فرانشیز وجود دارد از این قرار:
الف) بهرحال وجود فرانشیز در همه بیمه نامه ها مقدار قابل ملاحظه ای از تعهد بیمه گر می کاهد و همین میتواند موجب تخفیف و ارزانتر شدن حق بیمه شود.
ب) وجود فرانشیز، اگر نه همیشه، بلکه در بسیاری موارد موجب توجه بیشتر بیمه گذار به رعایت تدابیر احتیاطی و از جمله مقررات رانندگی و ضوابط حرفه ای میشود و این به سود جامعه است.
ج) در بعضی موارد وجود فرانشیز موجب کاهش استفاده بیمه گذار از پوشش بیمه ای میشود مثلاًدر بیمه درمان وجود فرانشیز مانع از مراجعات مکرر و صرفاً احتیاطی و ناشی از وسواس بیمه شده به مراکز درمانی و پزشک میشود.
د) وجود فرانشیز مراجعات بیمه گذاران را برای دریافت خسارتهایی جزیی منتفی میکند و این خود در هزینه های اداری بیمه گر اثر قابل ملاحظه ای دارد. کاهش هزینه های اداری نیز میتواند موجی برای ارزانتر شدن حق بیمه ها باشد.
4- فرانشیز در بیمه های اموال
صرفنظر از روشهایی که در کشور ما و یا در سایر نقاط متداول است اصولاً وجود فرانشیز در همه انواع بیمه توجیه منطقی دارد. برای اجتناب از طولانی شدن بحث طرز عمل شرکتهای بیمه را در بعضی از انواع رایج بیمه های اموال مورد توجه قرار دهیم. الف) در بیمه نامه های آتش سوزی غالباً از اعمال فرانشیز خودداری میشود زیرا معمولاً خسارتهای آتش سوزی ارقام بزرگی را تشکیل میدهد و کسر مبالغ جزیی فرانشیز اثر قابل توجهی در روابط بیمه گر و بیمه گذار ندارد. فقط در پوششهایی که به عنوان خطرات اضافی در بیمه نامه های آتش سوزی ارایه میشود اعمال فرانشیز متداول است. مثلاً در بیمه زلزله فرانشیز 15 درصد خسارت است. همچنین در بیمه سیل و طوفان اعمال خسارت جزیی در مواردی دیده میشود.
ب) در بیمه های باربری بیمه نامه های صادر میشود به نام بیمه با شرط A که سابقاً به آن ALL RISK میگفتند در این نوع بیمه هیچگونه فرانشیزی اعمال نمیشود. در بیمه با شرط B برای خسارات خصوصی فرانشیزی به صورت درصد وجود دارد که بر مبنای مبلغ بیمه اعمال میشود (مبلغ هر بسته) ولی در این نوع بیمه برای خسارات مشترک یا جنرال فرانشیز اعمال نمیشود.
ج) معمولاً در بیمه های مهندسی فرانشیز قابل توجهی اعمال میشود.
د) در بیمه بدنه اتومبیل فرانشیز به طور معمول وجود دارد و میزان آن بسته به نوع خسارت متغیر است. مثلاً برای خسارت کلی و یا جزیی رقم فرانشیز ممکن است ثابت یا درصد معینی از خسارت باشد. حتی برای بعضی اجزاء اتومبیل فرانشیز خاص معین میشود.
5 – فرانشیز در بیمه اشخاص
بیمه های اشخاص عمدتاً سه نوع هستند که عبارتند از بیمه های عمر، حادثه، درمان
الف) در بیمه های عمر فرانشیز نه متداول است و نه توجیه دارد. بیمه گذار علاقه مند است سرمایه بیمه عمر با مبلغ معین داشته باشد و لذا کسر مبلغی از آن بابت فرانشیز موردی ندارد. توجه داشته باشیم که اصولاً در بیمه عمر اطلاق خسارت به مبلغ بیمه نادرست است. به عبارت دیگر در بیمه عمر خسارتی وجود ندارد که ما سهمی از آن را بر عهده بیمه گذار بگذاریم. بیمه عمر نوعی رابطه مالی و به منظور ایجاد پس انداز برای دوران کهولت و یا برای بازماندگان است.
ب) در بیمه های حادثه که خسارت نقص عضو و یا از کارافتادگی پرداخت میشود، قرار دادن مبلغی به عنوان فرانشیز از نظر فن و منطق بیمه ای مانعی ندارد ولی معمول نیست و به ندرت در قراردادهای بیمه دیده میشود. حتی برای هزینه معالجات که بعنوان تعهدی اضافی در بیمه حوادث متداول است، فرانشیز مطرح نیست.
ج) در بیمه های درمان وجود فرانشیز به صورت یک قاعده و عرف مسلم درآمده است. در کلیه سیستمهای بیمه درمان فرانشیز به خصوص برای هزینه های دارو و حق الزحمه پزشک وجود دارد. در این جا اشاره به یک نکته جالب در بیمه درمان ضروری است و آن اینکه در بیمه درمان شخص بیمه گذار است که در مورد لزوم مراجعه به پزشک و ایجاد هزینه تصمیم میگیرد و بدیهی است که افراد از لحاظ وضعیت روحی متفاوت هستند. بعضی به محض احساس ناراحتی با فرض وجود یک بیماری خطرناک بی درنگ به یک یا چند پزشک و انجام دادن آزمایشات پزشکی اقدام میکنند. بعضی دیگر در مراجعه به پزشک اصولاً بی میل هستند. لذا وجود فرانشیز تا حدودی از مراجعات غیرضروری جلوگیری میکند.
ناگفته نماند که در اغلب کشورها بیمه گرانی هستند، به خصوص بیمه گران تعاونی، که با دریافت حق بیمه دیگری فرانشیز را هم تحت پوشش قرار میدهند و این رویه گرچه نوعی حمایت بیشتر از بیمه شدگان است ولی فرانشیز را منتفی میسازد.
6- فرانشیز در بیمه های مسئولیت
بیمه های مسئولیت هم در حقیقت نوعی از بیمه های اموال است. در همه بیمه های مسئولیت میتوان شرط فرانشیز را پیش بینی کرد. لذا بهتر است بین بیمه های مسئولیت اختیاری و بیمه های مسئولیت اجباری تفکیک قایل شویم.
الف) در بیمه های مسئولیت اختیاری از هر نوع که باشد بیمه گذار خود میتواند تا حد معینی که متناسب با وضعیت مالی و گستره فعالیت او است رقمی را به عنوان فرانشیز قبول کند به این ترتیب حق بیمه کمتری پرداخت نماید. بدیهی است خسارات کوچک که در حد فرانشیز باشد را بیمه گذار مستقیماً جبران میکند و بیمه گر تعهدی نخواهد داشت.
ب) در بیمه های مسئولیت اجباری که بنا به مصالح اجتماعی و به حکم قانون برقرار میشود، وجود شرط فرانشیز قابل توجیه نیست. زیرا اولاً برای زیانده مشکل است که بخشی از خسارت را از بیمه گذار مسئول مطالبه کند و برای بقیه به بیمه گر او مراجعه نماید. به خصوص اینکه معمولاً در قوانین بیمه مسئولیت اجباری، برای زیاندیده حق مراجعه مستقیم به بیمه گر پیشبینی میشود و زیاندیده میتواند حتی بدون مراجعه به مسئول حادثه، خسارت خود را مطالبه کند. از جمله فواید عملی این قاعده مراجعه مستقیم زیاندیدگان به صندوق تأمین خسارت بدنی (در بیمه مرکزی) برای مواردی است که مسئول حادثه شناخته نشود.
واژه :فرم‌های پیشنهادی بیمه‌ نامه
معادل :Application For
تعریف : در اغلب رشته‌های بیمه، بیمه گر ورقه مخصوص چاپی را که پیشنهاد بیمه نامیده می‌شود در اختیار بیمه‌گذار قرار می‌دهد که او با تکمیل برگ پیشنهاد شرایط و خصوصیات آنچه را که می‌خواهد بیمه نماید در اختیار بیمه‌گر می‌گذارد لازم به ذکر است که بیمه‌گر نیز حق دارد اطلاعاتی را که برای ارزیابی خطر بیمه شدنی ضروری تشخیص می‌دهد به دست آورد هر چند درخصوص بیمه‌نامه‌های با مبلغ بیمه پایین غالباً بیمه‌گر به اطلاعات داده شده در برگ پیشنهاد بیمه‌گذار اکتفا می‌نماید در ضمن بعضی از اطلاعات مندرج در برگ پیشنهاد را منحصراً بیمه‌گذار دارد و بیمه‌گر به راحتی نمی‌تواند به آنها دست یابد مانند اطلاع از بیماریهای موروثی جهت بیمه عمر، لذا اهمیت دقت و صحت در پاسخگویی به سؤالات برگ پیشنهاد مذکور در واقع اساس شرایط قرارداد بیمه‌ای است که بعداً صادر می‌گردد.
تسلیم پیشنهاد بیمه به تنهایی برای هیچ یک از طرفین تعهدی ایجاد نمی‌نماید و همانگونه که بیمه‌گر حق دارد درخواست پیشنهاد دهنده را غیرقابل قبول اعلام کند بیمه‌گذار نیز می‌تواند از پیشنهاد خود منصرف شود لکن در صورت صدور بیمه‌نامه مطالب مندرج در برگ پیشنهاد برای بیمه‌گذار الزامی آورده بود و پیشنهاد مذکور جزء لاینفک قرارداد محسوب می‌شود و در صورتی که با دقت و صحت و از روی حسن نیت کامل به مطالب آن پاسخ داده نشود، ضمانت اجراهای مختلفی را برای بیمه‌گذار در پی خواهد داشت
واژه :قرارداد یا بیمه نامه عمومی
تعریف :قرارداد بیمه عبارت است از نوشتاری که بین بیمه‌گر و بیمه گذار با درج جزئیات پذیرش‌های دو طرف مانند، پوشش‌های در خواستی بیمه‌گذار، استثنائات و محدودیتها‌، شرایط ایجاد و پرداخت خسارت و سایر جزئیات متناسب مورد پذیرش بیمه‌گر و بیمه‌گذار در آن نوشته شده است. یک قرارداد بیمه‌ای بسته به نوع گروه بیمه‌ای به واسطه تعداد مورد بیمه/ بیمه شده یا مدت زمان قرارداد، بیمه نامه عمومی نامیده می‌شود
واژه :مبلغ بیمه شده
معادل :Sum insured
تعریف :مبلغ بیمه شده (در بیمه اموال) ارزش واقعی شی مورد بیمه بوده یا مبلغی است که بیمه‌گر تعهد می‌کند در صورت وقوع حادثه تا آن میزان به بیمه‌گذار یا ذینفع قرارداد بیمه خسارت بپردازد. در بیمه اموال مبلغ بیمه شده باید معادل ارزش مال بوده و در صورتی که مبلغ بیمه کمتر از مبلغ واقعی باشد خسارت به نسبت مبلغ بیمه به مبلغ واقعی پرداخت خواهد شد. در بیمه اشخاص از آنجا که جان انسان قابل تبدیل به پول نیست هر مبلغی را که بیمه‌گذار تعیین نماید در صورتی که مورد موافقت بیمه‌گر قرار گیرد در صورت وقوع خطر مورد تعهد، بیمه‌گر ملزم به پرداخت آن به ذینفع یا بیمه‌ شده خواهد بود
واژه :مبلغ تعدیل (برآورد افزایش مبلغ)
تعریف :بیمه گذار می تواند در همان ابتدای فروش بیمه نامه توسط بیمه‌گر مبلغی را بعنوان تعدیل (معمولاً بین 10 تا 30 درصد ارزش قرارداد) تحت پوشش سرمایه بیمه نامه قرار دهد
واژه :مدت بیمه
تعریف :مدت بیمه فاصله زمانی بین ابتدا و انتهای بیمه نامه است که در طول این زمان بیمه گر متعهد جبران خسارتهای مورد تعهد می باشد. مدت بیمه در بیمه های اموال معمولأ یکسال است
واژه :مسئولیت بیمه گر(در بیمه اموال)
تعریف :عبارت است از تفاوت قیمت مال بیمه شده بلافاصله قبل از وقوع حادثه با قیمت باقی مانده آن بلا فاصله بعد ازحادثه.خسارت حاصله به پول نقد پرداخت خواهد شد مگر اینکه حق تعمیر و یا عوض برای بیمه گر در سند بیمه پیش بینی شده باشد.در این صورت، بیمه گر ملزم است موضوع بیمه رادر مدتی که عرفاً کمتر از آن نمی شود تعمیر کرده یا عوض را تهیه و تحویل نماید. در هر صورت، حد اکثر مسئولیت بیمه گر از مبلغ بیمه شده تجاوز نخواهد کرد
واژه :مورد بیمه
تعریف :مورد بیمه می‌تواند شخص، شیء، یا مسئولیت باشد. چنانچه مورد بیمه شخص باشد بیمه‌گر در مقابل فوت، حیات، بیماری، از کارافتادگی و نقص عضو بیمه شده متعهد خواهد بود. این نوع بیمه را بیمه اشخاص می‌نامند. در صورتی که مورد بیمه شیء باشد بیمه‌گر در مقابل خسارات وارد به آن شیء متعهد خواهد بود مثل آتش‌سوزی اموال منقول و غیرمنقول، بیمه حمل و نقل کالا، هواپیما و کشتی، بیمه اتومبیل، بیمه مرگ و میر حیوانات. این نوع بیمه را بیمه اشیاء می‌نامند. مورد بیمه ممکن است شخص و یا شیء نباشد بلکه مسئولیت بیمه‌گذار در مقابل دیگری باشد که در این صورت بیمه‌گر متعهد است چنانچه در نتیجه‌ حادثه‌ای که بیمه‌گذار مسئول آن باشد به دیگری خسارت وارد شود خسارت آن شخص را جبران نماید مانند بیمه مسئولیت اتومبیل، بیمه مسئولیت کارفرما در مقابل کارگران، بیمه مسئولیت حرفه‌ای پزشکان و داروسازان، بیمه مسئولیت مالک در مقابل مستأجر. این نوع بیمه را بیمه مسئولیت می‌نامند
واژه :موضوع بیمه
معادل :Subject matter of insurance
تعریف :عبارت است از مال،اعم از عین یا منفعت یا هر حق مالی یا هر نوع مسئولیت حقوقی، مشروط بر اینکه بیمه گذار نسبت به بقای آنچه بیمه می دهد ذی نفع باشد و همچنین ممکن است بیمه برای حادثه یا خطری باشد که از وقوع آن بیمه گذار متضرر می گردد
واژه :میزان عوارض/مالیات
تعریف :مبلغ مالیات بر ارزش افزوده و غیره
عوارض شهرداری ها و دهداری ها و غیره
واژه : نوع بیمه به لحاظ مدت اعتبار
تعریف :روز شمار
یکساله
بلند مدت
مهندسی معمولاً بیشتر از یک سال است
واژه :پوشش اصلی
معادل :Essential Cover
تعریف :پوشش های اصلی بیمه آن دسته از پوشش‌هاست که به منظور خطرات با احتمال بالا در یک رشته یا زیر رشته به صورت اجباری فروخته می شود
واژه :پوشش تکمیلی
معادل :Complement ally Cover
تعریف : آن دسته از پوشش های بیمه ای که جزء پوشش های مکمل و تکمیل کننده پوشش‌های اصلی است و بنا به درخواست بیمه گزار (با پرداخت مبلغی اضافه تر) به تعهدات بیمه گر اضافه می شود را پوشش های تکمیلی گوییم. این دسته از پوشش ها به منظور خطرات با احتمال کم در مجموعه پوشش ها قرار می گیرند و نحوه انتخاب آنها کاملاً اختیاری است. و بعضاً تعهدات سنگینی را برای بیمه گر ایجاد می کنند
واژه :شخص ثالث
معادل :Third Party
تعریف :شخصی غیر از بیمه گذار و بیمه گر است که در یک حادثه تحت پوشش بیمه خسارت می بیند
معادل :Total Loss
تعریف :خسارت کلی کالا
معادل :(FOB (Free on Board
تعریف :تحویل کالا روی عرشه
معادل :Ex- work
تعریف : تحویل کالا در محل کار
معادل :(C & F (Cost & Freight
تعریف :هزینه حمل به همراه قیمت کالا(تحویل در مقصد )
معادل :(CIF (Cost, Insurance and Freight
تعریف :ارزش یاهزینه کالا و هزینه بیمه و کرایه حمل تا بندر مقصد
معادل :(CRF (Cost & Freight
تعریف : ارزش کالا و کرایه حمل تا بندر مقصد
معادل :Commercial Invoice
تعریف :همان فاکتور – سیاهه تجاری یا صورت حسابی است که به موجب آن هزینه کالا به حساب خریدار منظور می شود و دارای اطلاعاتی به جزیئات در مورد کالای فروخته شده می باشد.
معادل :Packing List
تعریف : لیست بسته بندی
معادل :Certificate of origin
تعریف :مدرک و یا سندی است که مبدأ ساخت کالا را گواهی می نماید و صادرکننده این مدرک، اتاق بازرگانی کشور سازنده کالا میباشد.
معادل :B/L
تعریف :بارنامه
معادل :(L/C ( Letter of Credit
تعریف :تعهدی است که بانک گشایش کننده اعتبار برعهده میگیرد تا در قبال دریافت اسنادی، وجه اعتبار را به فروشنده پرداخت کند.
معادل :(CPT (Carriage paid to
تعریف :کرایه حمل پرداخت شده تا مقصد
معادل :(CIP( Carriage & Insurance paid to
تعریف :کرایه حمل و بیمه پرداخت شده تا مقصد